ព្រឹត្តិការណ៍ ៨ កុម្ភៈ ឆ្នាំ២០០៧ ព្រះសង្ឃនៅកម្ពុជាក្រោម ក្រោកឡើងទាមទារសិទ្ធិសេរីភាពសាសនា

តើព្រឹត្តិការណ៍ថ្ងៃទី០៨ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០០៧ គឺជាថ្ងៃអ្វី ? បន្ទាប់ពីព្រឹត្តិការណ៍នោះកើតឡើងហើយ តើព្រះសង្ឃខ្មែរនៅកម្ពុជាក្រោមត្រូវប្រឈមយ៉ាងដូចម្ដេចជាមួយអាជ្ញាធរយួន ? តើព្រឹត្តិការណ៍នេះកើតឡើងវាខុសជាមួយច្បាប់កំពូលរបស់យៀកណាមដែរឬទេ ? ។ សូមអាននូវបទវិភាគមួយរបស់អនុបណ្ឌិតផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ លោក នី វិបុល ដែលជាសហការីនៃវិទ្យុសេរីភាពកម្ពុជាក្រោមដូចតទៅ ។

ព្រឹត្តិការណ៍ថ្ងៃទី០៨ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០០៧ ជាថ្ងៃប្រវត្តិសាស្ត្រប្រចាំខេត្តឃ្លាំង ដែនដីកម្ពុជាក្រោម ដែលសមណនិស្សិតគ្រប់ខេត្តក្រុងនៃដែនដីកម្ពុជាក្រោមដែលនិមន្តមកសិក្សានៅសាលាបាលីជាន់ខ្ពស់ខេត្តឃ្លាំង ប្រមាណជាង២០០អង្គ បានក្រោធឡើងធ្វើបាតុកម្មអហិង្សាមួយ ដើម្បីទាមទារឲ្យអាជ្ញាធរយួន គោរពនូវសិទ្ធិសេរីភាពសាសនា នៅកម្ពុជាក្រោម ។

គិតមកទល់នឹងបច្ចុប្បន្ន គឺឆ្នាំ២០១៦ ព្រឹត្តិការណ៍នេះ បានគម្រប់ជា៩ឆ្នាំមកហើយ ប៉ុន្តែស្មារតីចងចាំរបស់ខ្មែរនៅលើពិភពលោកនិយាយរួម និង ខ្មែរនៅកម្ពុជាក្រោមនិយាយដោយឡែក ពោលគឺនៅតែបន្តចងចាំជានិច្ចចំពោះអំពើយង់ឃ្នង ឃោរឃៅ របស់អាជ្ញាធរយួនដែលតែងតែមានសកម្មភាពរំលោភបំពានសិទ្ធិសេរីភាពសាសនា របស់ខ្មែរនៅកម្ពុជាក្រោម ។

សមណនិស្សិតរាប់រយអង្គជួបជុំគ្នានៅខាងមុខសាលាបាលីជាន់ខ្ពស់ ខេត្តឃ្លាំង

ហេតុអ្វីមានការបាតុកម្មអហិង្សានេះឡើងនៅខេត្តឃ្លាំង កម្ពុជាក្រោម?

ដើមហេតុដែលឈានទៅដល់ការធ្វើបាតុកម្មនេះឡើងគឺ ដោយសារតែអាជ្ញាធរយួន ចេញច្បាប់មួយក្នុងដើមខែកុម្ភៈឆ្នាំ២០០៧ គឺមិនអនុញ្ញាតឲ្យព្រះសង្ឃនិមន្តចេញទៅបិណ្ឌបាត ។ ដោយយកលេសថា អាជ្ញាធរយួនកំពុងតែរៀបចំសណ្ដាប់ធ្នាប់ក្នុងឧកាសបុណ្យចូលឆ្នាំប្រពៃណីយួន ហេតុនេះហើយព្រះសង្ឃមិនអាចនិមន្តចេញពីវត្តទៅបិណ្ឌនិបាតបាននោះទេ ។ ព្រះសង្ឃនៅកម្ពុជាក្រោមរស់រានប្រចាំថ្ងៃគឺពឹងអាស្រ័យទៅលើបាយបាតរបស់ពុទ្ធបរិស័ទ ដូច្នេះហើយឆ្នាំងបាយរបស់ព្រះសង្ឃគឺពឹងផ្អែកទាំងស្រុងទៅលើពុទ្ធបរិស័ទ និង កាតព្វកិច្ចប្រចាំពេលព្រឹករបស់អ្នកបួសគឺការនិមន្តបិណ្ឌនិបាត ។ នៅកម្ពុជាក្រោមប្រសិនបើព្រះសង្ឃមិននិមន្តបិណ្ឌនិបាតនោះទេ គឺមិនមានចង្ហាន់ដើម្បីឆាន់ឡើយ ។ បើព្រះសង្ឃអត់មានចង្ហាន់ឆាន់តើមានកម្លាំងឯណាដើម្បីសិក្សារៀនសូត្រ ប្រតិបត្តិនូវធម៌វិន័យរបស់ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ ? ។

បន្ទាប់ពីមានការហាមឃាត់ពីសំណាក់ពួកអាជ្ញាធរយួននោះមក ដោយយល់ឃើញថាបម្រាមនោះមិនសមហេតុសមផល ទើបព្រះសង្ឃក៏បាននិមន្តចេញទៅបិណ្ឌនិបាតជាធម្មតាដូចសព្វដង លុះដល់ព្រឹកថ្ងៃទី០៨ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០០៧ ពេលដែលព្រះសង្ឃនិមន្តចេញពីវត្តឃ្លាំងដើម្បីទៅបិណ្ឌបាត ស្រាប់តែមានកម្លាំងរបស់អាជ្ញាធរយួនលោមព័ទ្ធបរិវេណវត្តមិនឲ្យព្រះសង្ឃនិមន្តចេញ ។ ក៏ក្នុងព្រឹកថ្ងៃនោះដែរ មានព្រះសង្ឃមួយព្រះអង្គអាពាធត្រូវបញ្ជូនទៅមន្ទីរពេទ្យ ប៉ុន្តែកម្លាំងអាជ្ញាធរយួនរារាំងដាច់ខាតមិនឲ្យនាំព្រះសង្ឃអង្គនោះទៅព្យាបាលនៅឯមន្ទីរពេទ្យឡើយ ។

ដោយការស៊ូទ្រាំមិនបានចំពោះអំពើឃោរឃៅរបស់អាជ្ញាធរយួនធ្វើមកលើព្រះសង្ឃយ៉ាងដូច្នេះ ទើបសមណនិស្សិតសាលាបាលីជាន់ខ្ពស់ខេត្តឃ្លាំងដែលមានព្រះសង្ឃនិមន្តមកស្ទើរតែគ្រប់ខេត្តក្រុងនៃដែនដីកម្ពុជាក្រោម បានសម្រេចចិត្តប្រមូលផ្ដុំគ្នានៅសាលាបាលីខេត្តឃ្លាំង រួចដង្ហែជាក្បូននិមន្តទៅមន្ទីរនគរបាលខេត្តឃ្លាំង ដើម្បីសាកសួរអំពីមូលហេតុអ្វីបានជាមិនអនុញ្ញាតឲ្យព្រះសង្ឃចេញទៅបិណ្ឌបាត និង ហេតុអ្វីបិទទ្វាវត្តមិនឲ្យនាំព្រះសង្ឃទៅមន្ទីរពេទ្យព្យាបាលជំងឺ ។

ក្រោយពីបានដង្ហែជាក្បួនទៅមន្ទីរនគរបាលខេត្តឃ្លាំងនោះមក អាជ្ញាធរយួនចាប់ផ្ដើមបញ្ជាឲ្យកងកម្លាំងរបស់ខ្លួនតាមស៊ើបអង្កេត និង តាមដានគ្រប់វត្តទូទាំងដែនដីកម្ពុជាក្រោមដែលមានព្រះសង្ឃមកសិក្សានៅសាលាបាលីខេត្តឃ្លាំង ។ នាពេលនោះព្រះសង្ឃដែលបានចូលរួមក្នុងព្រឹត្តិការណ៍នេះ ត្រូវបានអាជ្ញាធរយួនកោះហៅឡើងទៅទីស្នាក់ការនគរបាលខេត្តពីមួយអង្គទៅមួយអង្គ ។

បន្ទាប់ពីអាជ្ញាធរបានធ្វើការសាកសួរចម្លើយចប់សព្វគ្រប់ហើយ អាជ្ញាធរយួនបានបញ្ជូនកងកម្លាំងឲ្យចុះទៅចាប់ព្រះសង្ឃដែលបានចូលរួមក្នុងព្រឹត្តិការណ៍នោះដើម្បីមកកាត់ទោស ក្នុងនោះចាប់បានតែព្រះសង្ឃ ៥ព្រះអង្គតែប៉ុណ្ណោះ គឺ ១.ព្រះអង្គ គឹម ម៉ើន ២.ព្រះអង្គ យ័ញ តូន ៣.ព្រះអង្គ លី សឿង ៤.ព្រះអង្គ ថាច់ ឃឿង និង ៥.ព្រះអង្គ លី ហ្វាង៎ ។ ចំណែកព្រះសង្ឃដទៃទៀតត្រូវបានភៀសព្រះកាយផុតចេញមកប្រទេសកម្ពុជា និង ថៃឡង់ដ៍ ។ ព្រះសង្ឃ៥អង្គខាងលើនេះ ត្រូវបានអាជ្ញាធរយួនចាប់ស្លៀកពាក់ខោអាវចូល រួចបោះឡើងឡានបញ្ជូនទៅមន្ទីរឃុំខ្លួននៅទីស្នាក់ការនគរបាលខេត្តឃ្លាំង ដោយមិនមានផ្សឹកតាមបែបបទព្រះពុទ្ធសាសនាឡើយ ។

រហូតដល់ថ្ងៃទី១០ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០០៧ ព្រះសង្ឃទាំង៥ព្រះអង្គដែលអាជ្ញាធរយួនចាប់ផ្សឹកនោះ ត្រូវបានតុលាការប្រជាជនខេត្តឃ្លាំង កាត់ទោសឲ្យជាប់ពន្ធនាគារចាប់ពី ២ទៅ ៤ឆ្នាំ ពីបទ «បង្កអសន្តិសុខសណ្ដាប់ធ្នាប់សាធារណៈ» ។

តើការបាតុកម្មនៅយៀតណាម ខុសច្បាប់រដ្ឋដែរឬទេ ?

ចំពោះប្រទេសដែលកាន់នូវលទ្ធិកុម្មុយនិស្តនៅទីណាមិនដឹងទេ ប៉ុន្តែបើនិយាយចំពោះប្រទេស យៀកណាម វិញ ការបាតុកម្មមិនឲ្យមានកើតឡើងជាដាច់ខាត ពោលគឺរដ្ឋាភិបាលកុម្មុយនិស្តយៀកណាមមានការភ័យខ្លាចខ្លាំងណាស់ចំពោះការបណ្ដោយឲ្យមានផ្ទុះឡើងនូវការបាតុកម្មណាមួយ ហើយអាជ្ញាធរយួនមានការប្រុងប្រយ័ត្នខ្ពស់បំផុត និង ទប់ស្កាត់គ្រប់រូបភាពដែលមានភាពទាក់ទងទៅនឹងបាតុកម្ម ។

រដ្ឋាភិបាលយួនមិនចង់ឃើញសោះឡើយ ចំពោះការផ្ទុះឡើងនូវបាតុកម្មណាមួយនោះ ដោយសារតែនៅក្នុងប្រទេសយៀកណាមមានទៅដល់៥៤ជនជាតិផ្សេងៗគ្នាឯណោះ ដូច្នេះហើយកាលណាបើមានបាតុកម្មណាមួយកើតឡើងនោះ វាអាចនឹងមានចលនាដ៏ធំផ្ទុះឡើងពីសំណាក់ជនជាតិណាមួយក្នុងចំណោម៥៤ជនជាតិដែលរស់នៅប្រទេសយៀកណាម ជាពិសេសខ្មែរកម្ពុជាក្រោមនឹងធ្វើការទាមទារសិទ្ធិសេរីភាព ឬ ការទាមទារបំបែកទឹកដីណាមួយជាមិនខានឡើយ ។

នគរបាលយួនកំពុងសួរចម្លើយរបស់ព្រះសង្ឃនៅទីស្នាក់ការនគបាលខេត្តឃ្លាំង

នៅយៀតណាមបច្ចុប្បន្ននេះ មិនមែនតែខ្មែរក្រោមទេដែលចង់បានសិទ្ធិសេរីភាពនោះ ពោលគឺ៥៤ជនជាតិដទៃក៏ចង់បាននូវសិទ្ធិសេរីភាពដូចខ្មែរក្រោមដែរ ។ រដ្ឋាភិបាលយួនតែងតែចាត់ទុកថា អំពើបាតុកម្មប្រឆាំង ឬ ទាមទារឲ្យរដ្ឋាភិបាលគោរពនូវអ្វីមួយដែលប្រជាពលរដ្ឋចង់បាននោះ គឺជាអំពើក្បត់ជាតិ និង ក្បត់បក្ស បើទោះបីជាច្បាប់កំពូលរបស់យៀកណាមបានអនុញ្ញាតឲ្យមានច្បាប់បាតុកម្មនេះក៏ដោយ ។

រដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃប្រទេសយៀកណាមក្នុងមាត្រា២៥ ជំពូក២ បានចែងថា «Công dân có quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí, tiếp cận thông tin, hội họp, lập hội, biểu tình. Việc thực hiện các quyền này do pháp luật quy định (ប្រជាពលរដ្ឋមានសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ សេរីភាពក្នុងការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មាន សេរីភាពទទួលបានព័ត៌មាន ជួបជុំ បង្កើតអង្គការសមាគម បាតុកម្ម ។ ការប្រើប្រាស់សិទ្ធិនេះ ត្រូវបានកំណត់ក្នុងច្បាប់)» ។

សូមប្រិយមិត្តទស្សនានូវវីឌីអូសកម្មភាពទាំងស្រុងក្នុងព្រឹត្តិការណ៍០៨ កុម្ភៈ ឆ្នាំ២០០៧ ។